म्हसावद l प्रतिनिधी
नंदुरबार येथे रामदेवनगर भागात दुर्मिळ असणारा काळतोंड्या नावाचा बिनविषारी साप आढळून आला.वन्यजीव संस्था नंदुरबारचे सर्पमित्रांनी त्याची वनविभागात अधिकृत नोंद करून सुरक्षीत स्थळी निसर्गाच्या सानिध्यात सोडले.
याबाबत अधिक वृत्त असे की,बुधवारी संध्याकाळी सी.बी.गार्डन भागात रामदेवनगरमध्ये साप असल्याची माहीती गिरीश ईश्वर तारडे यांनी वन्यजीव संस्था नंदुरबारचे सदस्य यांना कळवली.त्यानुसार नंदुरबार येथील वन्यजीव संरक्षण संस्था नंदुरबार चे सदस्य सर्पमित्र संजय वानखेडे, देवेंद्र वसईकर,चेतन पाटील,राहुल गोस्वामी यांनी दुर्मिळ प्रजातीच्या काळतोंड्या साप पकडला. यापुर्वीही म्हसावद ता.शहादा येथेही सखाराम लिमजी चौधरी यांच्या घरी स्वयंपाकगृहात 21 मार्च 2021 रोजी सुधाकर पाटील ,जयंत पाटील यांनी काळतोंड्या सर्पाला पकडून जिवदान दिले आहे. डुमरिल काळतोंड्या ही भारतीय द्विपकल्पातील विस्तृतपणे वितरित झालेली प्रजाती आहे. भारतातून यातील तीन प्रजाती नोंदवल्या गेल्या आहेत. त्यामधील दोन उत्तर भारतात आणि उत्तर-पूर्व राज्यात आढळतात. या सापाला ‘डयुमेरिल्स ब्लॅक हेडेड स्नेक’ या नावानेसुद्धा ओळखले जाते. याचे शास्त्रीय नाव ‘सितिनोफिस सबपंक्टॅटस’ असूनयाचे तोंड काळे असल्यामुळे मराठी त्याचे नाव काळतोंड्या अशी पडले आहे. याची सरासरी लांबी २५ ते जास्तीत जास्त ४६ सेमी असते. याचा रंग लालसर तपकिरी असून शरीरावर अगदी बारिक काळे ठिपके असतात. या सापाची विशेष खूण म्हणजे डोके काळे व लांब गोलाकार शरीर असते. हा बिनविषारी जातीचा साप आहे. हुबेहूब असाच दिसणारा काळे डोके मात्र शेपटीवरही काळा पट्टा असलेला ‘पोवळा ‘ नावाचा साप आहे मात्र हा पोवळा साप विषारी असतो. या दोन सापांच्या रंग व आकारातील साम्यामुळे बिनविषारी काळतोंडय़ा सापाला विषारी ‘पोवळा’ समजून मारले जाते. काळतोंडय़ा सापाचे खाद्य लहान पाली, किडे किंवा इतर छोटे साप हे आहे. हा साप पालापाचोळ्यात राहणे पसंत करतो.याबाबत नंदुरबारचे वनक्षेत्रपाल प्रशांत हुमणे,वनपाल युवराज भाबड, दिनेश बागूल,रवि गिरासे यांना सर्पमित्रांनी माहीती देवून अधिकृत नोंद केली. सर्पमित्र प्रतिक कदम,स्वप्निल इंगळे यांनी माहीती देवून सहकार्य केले.
